Με αφορμή τη βράβευση στη National Portrait Gallery, η Τίνα Μανδηλαρά τον Νοέμβριο του 2010, μου ζήτησε μια συνέντευξη για το Πρώτο Θέμα. Ενώ έγινε η συνέντευξη δεν δημοσιεύθηκε λόγω της έντονης πίεσης του Ελληνικού τύπου. Σήμερα δουλεύοντας στο αρχείο μου, διάβασα ξανά τις χρήσιμες κουβέντες που ανταλλάξαμε και παρουσιάζεται για πρώτη φορά ως επίκαιρη.
https://www.panolabrou.com/portrait-of-my-british-wife
TM - Έχει κανείς την αίσθηση βλέποντας το έργο σας πώς είναι έντονα ανθρωποκεντρικό (ακόμη και στις φωτογραφίες όπου το ανθρώπινο στοιχείο απουσιάζει) και με έντονες πολιτικές υποδηλώσεις. Τι προσέχετε όταν φωτογραφίζετε; Υπάρχει κάποια ενιαία αφήγηση ή όχι;
ΠΛ - Άνθρωπος κοιτάει Άνθρωπο. Αυτή είναι η πρόθεση μου.Το ανθρώπινο στοιχείο είναι αναπόφευκτα παρόν. Ακόμη και εάν λείπει η παρουσία, εκπροσωπείται από το αυθύπαρκτο ίχνος του.
Η πολιτική ενυπάρχει στη συμπεριφορά μας και ορίζει την κοινωνική μας συμμετοχή και δράση. Διαβάζοντας όμως το αποτέλεσμα που μένει ως έργο διαπιστώνω ότι το αυτοδημιούργητο μας ορίζει, η αυθυπαρξία είναι το καθεστώς πίσω από κάθε ιδέα που κρατάμε και αναπόφευκτη είναι η προοπτική μας. Αναζητούμε ακόμη τον χώρο μας, την ύλη μας… τίποτα δεν έχει οριστεί τελεσίδικα… εκτός από τη γέννηση και τον θάνατο. Ενδιάμεσα ο θίασος τελεί το μυστήριο της ύπαρξης.
ΤΜ - Υπάρχει δυνατότητα πολιτικής παρέμβασης μέσα από τη φωτογραφική τέχνη; Κατά πόσο η επιλογή να φωτογραφηθεί το αυτόνομο στέκι της Ναυαρίνου υπάγεται σε μια τέτοια λογική;
ΠΛ - Η πολιτική ιστορία χρησιμοποιεί τη δύναμη της εικόνας για να δημιουργήσει τη δική της μνήμη στη κοινή συνείδηση.
Ή, η εικόνα έχει τη δύναμη να αποτυπώνεται στη μνήμη της συνείδησης του ατόμου ως σύμβολο που αφηγείται μια ιστορία, έναν ήχο, μια ευχή. Αυτή δύναται να είναι η παρέμβασή της και στις δύο περιπτώσεις.
Το στέκι της Ναυαρίνου γεννήθηκε μέσα από τα τραγικά γεγονότα του 2007 και είναι μια αυτονόητη ανάγκη επιβίωσης για τον άνθρωπο που κατοικεί στην πόλη της Αθήνας. Η λογική της φωτογράφισης αφέθηκε στην φυσιολογική ροή δύο οικογενειών που βρέθηκαν στο πάρκο για παιχνίδι. Αυτό μας λείπει και αυτόματα το φωτογραφικό έργο παρουσιάζεται και ως πολιτική ιστορία.
ΤΜ - Από τα "Μεσάνυχτα στον Κήπο του Καλού και του Κακού" στα σαλόνια της Portrait Gallery-πως βλέπετε αυτή τη διαδρομή;
ΠΛ - Εάν εννοείτε στον χώρο παρουσίασης, τότε διαφοροποιείται το μέγεθος των επισκεπτών, και αυτό είναι καλό για τη δουλειά μου. Ουσιαστικά όμως πρέπει το ίδιο έργο να αναδείξω και να συνεχίσω.
ΤΜ - Νιώσατε καφκική ασφυξία με τις αντιδράσεις για τη φωτογραφία σας "The Portrait of my British Wife" ή τη θεωρήσατε φυσική αντίδραση του κόσμου απέναντι σε ένα έργο τέχνης; Ο τίτλος της φωτογραφίας "Portrait of my British Wife" είναι ειρωνικός ή κυριολεκτικός;
ΠΛ - Υπάρχουν ισχυρές εντυπώσεις. Προσωπικά στάθηκα στην κυριολεξία για την παρουσίαση του έργου. Και είχα ως δεύτερη πρόθεση, την αντίδραση μου στην κλινική έκφραστικότητα του σύγχρονου ανθρώπου. Μου φαίνεται ότι η κυριολεξία θίγει τη λογική που έχουμε στήσει και βιώνουμε την πραγματικότητα.
ΤΜ - Το έργο σας παραπέμπει έντονα και λόγω αναφορών και λόγω φυσικότητας στην 'Καταγωγή του Κόσμου" του Κουρμπέ. Υπήρχαν εσκεμμένες αναλογίες;
ΠΛ - Οχι απαραίτητα, ίσως συνειρμικά, όπως δουλεύουν δηλαδή οι επιρροές. Δεν έχω για αρχική πρόθεση την καταγωγή του κόσμου, αλλά για δευτερεύουσα, αφού η προσωπικότητα του θηλυκού είναι ακέραιη, ουσιαστική και στηρίζει την ύπαρξή της. Αναπόφευκτα δημιουργείται έτσι μια εναλλαγή στην ένταση που είναι στοιχείο της σύνθεσης και της ποιότητας της φόρμας.
ΤΜ - Θεωρείτε ότι υπάρχει κάποια συγκυρία που προκάλεσε τις έντονες συζητήσεις για το έργο σας "Portrait"-όπως η τελευταία έκθεση στην Tate Gallery "Exposed: Voyeurism, Surveillance and the Camera"-που κατά κύριο λόγο επικεντρώνεται στο κατά πόσο ένα έργο τέχνης μπορεί να χαρακτηριστεί ηδονοβλεπτικό; (γιατί κατά πόσο αλήθεια νομιμοποιείται η Tate να συμπεριλαμβάνει έργα του Μαπλεθόρπ στην κατηγορία Surveillance;)
ΠΛ - Συμβαίνουν και συμπτώσεις. Αλλά σκέφτομαι πόσο γόνιμο είναι να μιλάμε για τις απαγορεύσεις διαρκώς ή για τη λογική που κατηγοριοποιεί το σύμπαν… αγνοούμε ότι είμαστε ζωντανοί μέχρι να πεθάνουμε... δε ξέρουμε τίποτα για το θάνατο και μαθαίνουμε ελάχιστα έτσι από τη ζωη. Απαγορεύουμε και ενοχοποιούμε τις συμπεριφορές των άλλων και αφήνουμε τον εαυτό μας έκθετο στο ηθικό κενό που δημιουργείται για τις ανάγκες μας. Τί είναι όλο αυτό αν όχι μια παράκρουση της ηθικολογίας που έχει μείνει σαν κατάλοιπο απο το βεβαρυμένο θρησκευτικό μας παρελθόν και που φανερώνεται πολιτισμένα με προειδοποίηση στη Tate gallery και απολίτιστα με λεζάντες στα media.
ΤΜ - Πώς αισθάνεστε για μια τόσο σημαντική διάκριση όπως η υποψηφιότητα για το βραβείο Taylor Wessing Photographic Prize;
ΠΛ - Ευχάριστα.
ΤΜ - Σας απασχολεί το θέμα της καλλιτεχνικής λογοκρισίας και πόσο είστε έτοιμος να αντιμετωπίσετε την ενδεχόμενη επιβολή της στο έργο σας γενικότερα;
ΠΛ - Δεν εξελίσσεται η δημοκρατία και η κοινωνία με απαγορεύσεις. Χρειάζεται κανείς να στέκεται εκεί που τα πράγματα έχουν κάποιο θετικό ενδιαφέρον. Ό,τι δεν μας ταιριάζει, χρειάζεται για κάποιους άλλους. Εργαζόμουν στο Outllook όταν ένας θιγμένος άνθρωπος ήρθε και μου ζήτησε να κατεβάσει το τότε επίμαχο έργο. Του είπα γιατί; θα σας κάψει ο Θεός μου φώναξε. Αυτός Ναι του απάντησα εσυ Όχι.
